عزاداری؛همراه با طبل و دمام :

ممدوح یا مذموم؟

اشاره

طبل و دمام از آلات موسیقی و جزء سازهای کوبه ای هستند که در جنوب ایران (برازجان و بوشهر) رایج و در مراسم عزاداری از دیر باز مورد استفاده قرار می گرفته اند.

چند سالی است یکی از مداحان مشهور کشوری در تهران نیز مبادرت به خواندن با همراهی طبل و دمام نموده و این موضوع اخیرا به شهرستان ها نیز سرایت کرده است و در ایام فاطمیه دوم امسال در یکی از هیأت های مطرح شهرمان فسا،شاهد اجرای نوحه سرایی با طبل و دمام توسط یکی از مداحان بزرگوار شهرستان بودیم.

این موضوع بالطبع موافقان و مخالفانی دارد و این نوشتار با نگاه و رویکردی متفاوت به واکاوی این موضوع می پردازد.

طبل و دمام از نگاه فتوا

معمولا اولین دلیل موافقان استفاده از طبل و دمام در عزاداری ها؛ نظر موافق برخی از مراجع عظام تقلید در این باره است.

مراجعه به فتاوای حضرات مراجع نشان می دهد که هیچ کدام از آن بزرگواران،بی قید و شرط استفاده از طبل و دمام را جایز ندانسته اند.

حضرات آیات عظام بروجردی(ره)؛ تبریزی(ره)، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی مطلقا استفاده از طبل و دمام را جایز نمی دانند.

حضرت آیة الله صافی تأکید دارند که مجالس عزای اهل بیت(ع) باید ساده و بی پیرایه و به دور از آلات موسیقی برگزار گردد.

بیشتر مراجع بزرگوار استفاده از طبل و دمام را به شرط این که از آلات لهو و لعب محسوب نشوند؛استفاده از آنها وهن مذهب نباشد و به طور متعارف و برای هماهنگی دسته جات استفاده شود بلا مانع می دانند(حضرات آیات امام خمینی"ره" ؛مکارم شیرازی،سید صادق شیرازی و...)

رهبر معظم انقلاب در پاسخ به این پرسش که:

استفاده از ادوات موسیقی (محلی یا غیر آن) نظیر طبل،سنج،دمام و...برای عزاداری ابا عبدالله(ع) در هیأت ها چه حکمی دارد؟

کلامی تأمل برانگیز می فرمایند:

استفاده از آلات موسیقی ،مناسب با عزاداری سالار شهیدان(ع) نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.البته استفاده از طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.

لازم به ذکر است بنا به نقل پایگاه اطلاع رسانی (شیعه آنلاین

 shia-onlini.ir ) رهبر انقلاب در دیداری که با همان مداح مطرح کشور داشته اند به ایشان تذکر داده اند که از طبل و دمام استفاده نکن و ایشان نیز پذیرفته اند.

لزوم حفظ شأن اهل بیت(ع) در مجالس

از بحث فقهی موضوع که بگذریم؛ به راستی آیا با توجه به سیره اهل بیت(ع)،استفاده از آلات موسیقی با شأن اهل بیت(ع) و مجالس منتسب به آن بزرگواران همخوانی دارد؟

آیا ما می توانیم به بهانه رونق بخشیدن به محافل اهل بیت(ع) و جذب مخاطب به هر وسیله ای متوسل شویم؟ و آیا هدف؛ وسیله را توجیه می کند؟

دغدغه های استاد شهید مطهری (ره) را در (حماسه حسینی) فراموش نکنیم و باور کنیم فردای قیامت ما را به خاطر (گریه نکردن مردم) بازخواست نمی کنند ولی به چه وسیله ای (چه از جهت محتوا و سبک و چه از جهت نوع برگزاری مراسم) مردم را گریاندیم و مجلس عزای اهل بیت(ع) را رونق بخشیدیم، باید پاسخ گو باشیم.

گاهی استدلال می شود که برای جذب جوانان به مجالس اهل بیت(ع) باید به شیوه ها و سبک های نو متوسل شد؛آری اما به چه قیمتی؟ و آیا فراوانی و تنوع این سبک ها چه میزان به معرفت بخشی در مخاطبان مؤثر بوده است؟

کلام رهبر انقلاب باید سرلوحه کار مداحان و متولیان هیأت ها قرار گیرد:

(استفاده از آلات موسیقی ،مناسب با عزاداری سالار شهیدان علیه السلام نیست...)

فرهنگ عزاداری و رسالت مداح

محبت مردم ولایتمدار ایران به اهل بیت(ع) و تلاش آنها در جهت تعظیم شعائر الهی؛ در هر منطقه از کشور اسلامیمان فرهنگی را در عرصه مراسم مذهبی ایجاد کرده که (فرهنگ عزاداری) بخشی از آن فرهنگ مقدس محسوب می شود.و ساکنان هر بخش از ایران اسلامی به گونه ای متفاوت با دیگران عزاداری می کنند و آنچه مهم است – چنان که پیشتر اشاره شد – هماهنگ بودن این فرهنگ ها با شرع مقدس و شأن والای اهل بیت(ع) می باشد.

بی تردید بزرگترین وظیفه و رسالت در حفظ این میراث های مقدس فرهنگی در هر شهر و دیار؛ ابتدا به عهده مداحان اهل بیت(ع) است. مداحان اهل بیت(ع) به عنوان پرچمداران فرهنگ تعظیم شعائرالله؛ مسئولیتی بزرگ را پذیرفته اند و باید با آگاهی؛روشن بینی و اخلاص در انجام این رسالت مهم گام بردارند.

گاه شاهد هستیم که برخی مداحان به واسطه تقلید از مداحان مشهور در یک شهر و دیار به ترویج سبکی پرداخته اند که مردمان آنجا به سختی با آن سبک ارتباط برقرار می کنند.

البته این مطلب منافاتی با نوآوری و ابتکار ندارد و مداحان هوشمند می توانند ضمن ارائه سبک های نو و هماهنگ با شأن اهل بیت(ع) به حفظ فرهنگ عزاداری و سبک سنتی شهر و دیار خود بپردازند.

تأثیر کاربردی مجالس اهل بیت(ع) در زندگی؛فضیلت فراموش شده

متأسفانه بسیاری از مداحان و متولیان هیأت ها فراموش کرده اند که والاترین هدف از تشکیل مجالس اهل بیت(ع) ؛ تأثیر کاربردی سیره اهل بیت(ع) در زندگی ماست.

شعار (عزاداری را زنده نگه داریم) شعار مهمی است؛اما مهم تر از آن شعور(عزاداری ما را زنده نگه دارد) است و این هر دو باید سرلوحه کار قرار گیرد.

نتیجه ی این که فقط بخواهیم (عزاداری را زنده نگه داریم) این است که برای تحقق این امر و جذب مخاطب به هر وسیله ای متوسل می شویم:

از گدایی سبک و آهنگ از خوانندگان مبتذل تا هروله و (شور)های بدون (شعور)؛ از تکرار نامناسب نام (حسین) تا ورود اشعار موهن و غلو آمیز به عرصه مداحی و از ارائه روضه های بی سند تا استفاده از طبل و دمام و...

خداوند همه خادمان به قرآن و اهل بیت(ع) را سلامت؛توفیق، روشن بینی و آگاهی عنایت فرماید.

پی نوشت:

یک نکته تخصصی

بررسی های نگارنده این سطور که خود دستی در مداحی دارد نشان می دهد که همراهی طبل و دمام؛ القا کننده حالتی حماسی به مخاطب است. اما بیشتر شعرهایی را که با همراهی طبل و دمام شنیده ام کمتر حالت حماسی دارد و بیشتر بیان کننده مصائب هستند:

مشکی به دوش و روی مرکب

ناگه عمودی روی سر آمد...

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: